على(علیه السلام) پیوسته به یاد خدا بود!

على علیه السلام از هنگام تولدش به یاد خدا بود،و با قرآن و ذکر خدا و خواندن کتاب‏هاى آسمانى زندگى‏اش را شروع کرد،و طبق روایات و نقل اصحابش،پس از ضربت مسموم‏«ابن ملجم مرادى‏»لعنة الله علیه نیز پیوسته مشغول مناجات با خدا بوده است.

بنا بر این آغاز و فرجام زندگى آن حضرت همراه با یاد خدا بوده،و تاریخ و بیوگرافى آن سرور نیز حاکى است که در هیچ عمل و کار و تلاش و جنگ و جهاد...هم این حالت را از دست نداد،و با ذکر و یاد معبودش مى‏زیست!!

اگر کسى سخنان‏«نهج البلاغه‏»را بررسى کند،و مضمون خطبه‏ها و نامه‏ها و کلمات قصار و حکمت‏هاى آن را در نظر بگیرد،کاملا به این نتیجه مى‏رسد که آن بزرگوار در میدان توحید و یاد خدا و آخرت و خود سازى و تزکیه نفس،و تقوى و پرهیز از گناه،بیش از میدان‏هاى دیگر سخن رانده است،و این کار از دیدگاه روانشناسى مى‏رساند که على علیه السلام به این موضوعات و شیوه‏ها بیشتر توجه داشته است. و لذا ملاحظه مى‏کنیم که آن امام عارف و خداجو در دل تاریک شب‏ها به عبادت مى‏پردازد،و به یاد او و به امر وى على رغم قدرت و توانش در موارد بسیارى اسیر روباهان مى‏گردد!!و تلخ‏ترین تلخى‏ها را تحمل مى‏کند،و در دعاها و مناجاتش آن چنان درد دل مى‏کند،که گویا صدایش از درون دوزخ و فراق یاران...به گوش مى‏رسد!! (1) هنگامى که‏«معاویه‏»از یاران على علیه السلام از جمله‏«عدى بن حاتم‏»و«ضرار بن ضمرة‏»سؤال مى‏کند که سیره على را چگونه دیدید؟آنان ضمن گزارش کوتاهى از بیوگرافى و شیوه زندگى آن حضرت،این بعد روحى مولاى متقیان را نیز بازگو مى‏کنند که على علیه السلام ناله مى‏کرد و گریه مى‏نمود و اشک مى‏ریخت،و آنى از یاد خدا غفلت نمى‏فرمود،و همانند انسان‏هاى مار گزیده به خود مى‏پیچید،و مى‏گفت:اى دنیا!و اى نفس!از من دور شوید!

معاویه آن دشمن سنگین دل و«قسى القلب‏»على علیه السلام شروع به گریه مى‏کند،و آن حضرت را مورد تایید قرار داده،و اطرافیانش را در اوصاف على مى‏گریاند!! (2) على نه تنها خودش چنین بود،بلکه پیروان و اصحابش را نیز به همین اوصاف توصیه مى‏نمود،و هر گاه کسى بر جمع آنان مى‏رسید مشاهده مى‏نمود که آنان طبق سفارش قرآن مجید مؤمنان حقیقى در حال نماز و عبادت و مناجات با خدا هستند،و در هر کار و تلاش مادى نیز خدا را فراموش نکرده،و او را در متن زندگى و عقیده قرار داده،و لذا گرفتار و هواها و مصیبت‏ها نمى‏گردند،و از رهبر و امامشان امیر المؤمنین اطاعت مى‏کنند که مى‏فرماید:«احذر ان یراک الله عند معصیته،و یفقدک عند طاعته...» (3) بر حذر باش از این که در حال نافرمانى و گناه به خدا بسر برى،و از طاعت و عبادتش غافل بمانى!

و در یک هشدار دیگرى مى‏فرمایند:«اتقوا معاصى الله فى الخلوات فان الشاهد هو الحاکم‏» (4) از گناه کردن به خدا در خلوت و پنهانى نیز اجتناب کنید،زیرا خداوند شاهد و گواه،خودش نیز حاکم مى‏باشد! !

این فرازها از روح على علیه السلام حکایت دارد که انسان‏ها همیشه باید به یاد او باشند،و در خلوت و جلوت و نهان و آشکار از جرئت‏به نزدیکى گناه وحشت نمایند،و باور کنند،آن کسى که در نهان‏ها نیز انسان را کنترل مى‏کند،و از گناه او با خبر است،سرانجام همان خدا،ما را به پاى بازخواست و محاکمه مى‏کشاند!!

و در یک حدیث دیگر براى معیار ارزش بندگى و مراتب آن مى‏فرمایند.«من اراد منکم ان یعلم کیف منزلته عند الله،فلینظر کیف منزلة الله منه عند الذنوب‏» (5) هر کس از شما بخواهد ارزش بندگى خویش را بداند،و معلوم نماید که تا چه مقدار در پیشگاه او ارج دارد،ملاحظه نماید که در هنگام روبرو شدن با گناه تا چه میزانى به خدا ارزش قائل بوده،و از نافرمانى‏اش اجتناب مى‏نماید!!

این حدیث راستى چه سنجش خوبى براى کلیه بندگان الهى است؟و چه ابزار عالى براى هشدار به غافلین است،که در هنگام برخورد با عوامل گناه به خود آمده،و دامن خویش را به مفاسد خلاف و بى‏عفتى‏ها و تضییع حقوق دیگران نیالایند،و تا به مرز گناه نرسیده از عظمت‏خدا بترسند...

از مجموع این احادیث نتیجه مى‏گیریم که مولاى متقیان در تمام آنان زندگى به یاد خدا بوده،و با تجسم عظمت‏خالق و باور به شهادت و گواهى الهى به اعمال بندگانش...هرگز فکر گناه را هم نمى‏کرده است.

پى‏نوشتها:

1) در اکثر دعاهاى آن حضرت به ویژه در دعاى‏«کمیل‏»این مضامین مشهود است.

2) الغدیر ج 2 ص 319،بحار الانوار ج 41 ص 15،سفینة البحار ج 2 ص 657 و سایر مدارک

3) نهج البلاغه حکمت 375 ص 1268

4) نهج البلاغه حکمت 316 ص 1240،وسائل الشیعه ج 11 ص 188 ح 11

5) تحف العقول ص 71

آفتاب ولایت ص 340

على اکبر بابازاده


...